Wrodzona torbiclowatośe trzustki. Charakteryzuje się jej torbielowatą budową przy prawidłowym rozwoju pęcherzyków, wysp i przewodów. Pod błoną surowiczą, jak też na przekroju, widoczne są liczne, drobne torbielłri. Schorzenie to może towarzyszyć torbielowatości nerek i wątroby oraz wadom ośrodkowego układu nerwowego, dając objawy zbliżone do obserwowanych w zwłóknieniu torbielowatym trzustki.

Dzieci, u których badanie to wypadło niejednoznacznie lub nastąpiło zmniejszenie stężenia lpx i pojawienie się kwasów żółciowych w treści dwunastniczej, muszą być poddane badaniu scyntygraficznemu wątroby, uważanemu za jedno z najbardziej wartościowych badań diagnostycznych w chorobach dróg żółciowych (4). Zastosowanie znaczników technetowych (HEPIDA, IODIDA), które są wychwytywane i wydalane przez wątrobę, nawet przy bardzo dużym stężeniu bilirubiny w surowicy, dostarcza ponadto danych o stopniu uszkodzenia komórki wątroby oraz umożliwia wykrycie torbieli dróg żółciowych.

Wzrost poziomu serotoniny we krwi obserwuje się także w guzie srebrochłonnym płuc, w biegunce tłuszczowej (sprue) nietropikalnej oraz w lipodystrofii jelitowej154.

(Patrz artykuły poglądowe: Stone H. H. i Donnelly C. C., Anesthesiology, 1960, 21, 203 Dery R., Can. Anaesth. Soc. J., 1971, 18, 245 Mason R. A. i Steane P. A., Anaesthe- sia, 1976, 31, 228).

Choroba Recklinghausena (1833–1910) – nerwiakowatość155. Chorzy mogą wykazywać wzmożoną wrażliwość na niedepolaryzujące środki zwiotczające150 i na sukcyny- locholinę157.

PALENIE TYTONIU. Znacznie zwiększa częstość występowania powikłań płucnych na skutek dużej ilości wydzieliny oskrzelowej34. RODZAJ ANESTEZJI. Przy dobrze technicznie przeprowadzonej anestezji wybór środka nie ma większego znaczenia. Im szybciej występuje powrót normalnych odruchów, tym lepiej. Czynnikiem ułatwiającym wniknięcie zakażenia mogą być zainfekowane rurki ustno-gardłowe, rurki intubacyjne, żel do ich smarowania.

CHLOROPROMAZYNA. Przeciwdziała skurczowi drobnych naczyń, będącemu odpowiedzią na wzrost poziomu katecholamin, poprawia perluzję tkankową. Dawka 5 mg, ostrożnie powtarzana w razie potrzeby.

FENOKSYBENZAMINA (Dibenzyline)97. a-bloker, działa gwałtownie po podaniu dożylnym i utrzymuje działanie do 24 godzin. Dawka do 1 mg/kg w ciągu godziny, powtarzana w razie potrzeby. Ściśle kontrolować ciśnienie tętnicze. Inną metodą dawkowania jest podawanie 5 mg co 5-10 minut, z dokładną obserwacją pacjenta98. Pożądana jest kontrola OCŻ. Trzeba uzupełnić objętość osocza99. Ma też działanie uspokajające100.

a. SKURCZ 2WACZY. Należy wówczas wysunąć żuchwę do przodu, pociągając za jej kąty (rękoczyn opisany po raz pierwszy w r. 18742. Niekiedy wystarcza jej podciągnięcie w okolicy bródkowej. Jeżeli nadal nie udaje się udrożnić dróg oddechowych, zakłada się dobrze posmarowaną żelem rurkę nosowo-gardłową, tak aby jej koniec znalazł się tuż nad nagłośnią. Po wprowadzeniu rurki pogłębia się anestezję do momentu, w którym z łatwością można otworzyć usta choremu i założyć rurkę ustno-gardłową8.

Stężenie wolnych kwasów tłuszczowych w surowicy krwi kształtuje się poniżej 0, 46 mmol/1, a ciał ketonowych w moczu poniżej 1,1 mmol/1 (5). Test z leucyną i tolbutamidem ma małe znaczenie diagnostyczne (1, 2).

U dzieci starszych, u których przyczyną niedocukrzenia częściej są ograniczone guzy trzustki (insulinoma), poza wyżej wymienionymi badaniami należy dążyć do ich przedoperacyjnej lokalizacji, aczkolwiek jest to trudne ze względu na małe rozmiary guzów (średnica poniżej 0,5 cm). Wykonuje się badania komputerowe (tomografia) oraz ultrasonograficzne, które jednak nie zawsze uwidaczniają guz. Stosowane są również badania naczyniowe, które u małych dzieci mają ograniczone znaczenie (20). Kateteryzacja żyły śledzionowej i seryjne badanie krwi na zawartość insuliny może pomóc w umiejscowieniu guza, ale jest to metoda trudna i u dzieci raczej nie stosowana. Ze względu na małe rozmiary wyspiaki trzustki nie uwidaczniają się w kontrastowych badaniach rentgenowskich przewodu pokarmowego. Dla chirurga ważne jest, czy zmiany w trzustce mają charakter rozsiany, czy ograniczony. Ze wzglądu na trudności w przedoperacyjnej ocenie zmian chirurg w czasie operacji na podstawie oględzin i badania palpacyjnego trzustki podejmuje decyzję co do rozległości zabiegu.

-3. Fizykoterapia. Środki anestetyczne dobrze znoszone – to eter i halotan, gdyż rozszerzają one oskrzela. Podczas operacji można podawać izoprenalinę wziewnie z nebulizatora127. Astmę mogą nasilać następujące czynniki: tiopental, nieumiejętne wprowadzenie do anestezji środkiem wziewnym, intubacja dotchawicza, szczególnie w płytkiej anestezji lub przy niepełnym zwiotczeniu, drażnienie górnych dróg oddechowych przez kwaśną treść żołądkową, krew, śluz itd.

Zapadalność na zapalenie wątroby typu B wśród pacjentów, którym przetoczono przeciętnie 2 butelki krwi, wynosi 0,8%, po przetoczeniu mieszanego osocza (pobieranego od wielu dawców) – 11,9%, po przetoczeniu osocza pobranego od mniej niż 10 dawców tylko 1,3%55. Przeniesieniu malarii można zapobiec., podając biorcy przed transfuzją 600 mg dwufosforanu chlorochiny. U 20% pacjentów, którym przetoczono 2 butelki krwi, stwierdzono w surowicy wzrost aktywności SGOT (transaminazy asparaginowej) i SGPT (transaminazy alaninowej) bez wystąpienia żółtaczki50.

GLUKOZA. 5% roztwór jest izotoniczny. Można ją stosować do uzupełnienia płynów ustrojowych i dla utrzymania drożności dożylnej drogi podawania leków.

W celu uzyskania izotonicznego roztworu glukozy i chlorku sodu należy zmieszać V5 objętości roztworu fizjologicznego NaCl i 4/5 objętości 4,3% glukozy. Alkalizując roztwór do pH 6,8 (za pomocą buforu fosforanowego) można zmniejszyć częstość występowania zakrzepowego zapalenia żył39. Jeśli po przetoczeniu krwi konserwowanej będzie przetaczana glukoza, należy zmienić aparat, by zapobiec hemolizie. Wysoko, stężone roztwory glukozy (10% i wyżej) mogą powodować zakrzepicę. A”

a. O działaniu bezpośrednim: heparyna. b. O działaniu pośrednim: pochodne kumaryny i indandionu. Zmniejszają one syntezę II, VII, IX i X czynnika krzepnięcia w wątrobie.

Heparyna. Wykryta w r. 1916 przez studenta medycyny z Baltimore67, produkowana przez komórki tuczne odkryte przez Ehrlicha (1854-1915) – laureata Nagrody Nobla w r. 1908. Dla potrzeb leczniczych wytwarzana jest w procesie enzymatycznego trawienia płuc i wątrób bydlęcych. Jest sulfonowanym mukopolisacharydem o silnym ładunku elektroujemnym. Podawana musi być dożylnie, 100-300 jednostek równa się 1 miligramowi.

-3. Wapń. U wielu pacjentów dużą rolę może odgrywać poziom zjonizowanego wapnia w surowicy. Prawidłowe wartości – od 2,1 do 2,6 mmol/1. Nieprawidłowy poziom może być wynikiem: a) zmian wentylacji wpływających na PaCO210S (hiperwentylacja obniża poziom zjonizowanego wapnia w surowicy), b) przetoczenia krwi cytrynianowej ten mechanizm u ludzi zdrowych rzadko odgrywa dużą rolę, zmiany są małe (0,1-0,2 mmol/ /l) i trwają tylko kilka minut100, natomiast gdy występują zaburzenia metabolizmu cytrynianów, może być wskazane podawanie soli wapnia (p. str. 457), d) może występować u pacjentów z przewlekłymi zaburzeniami elektrolitowymi, jak w przypadku strat przez przetokę itp. Spadek poziomu wapnia występuje też podczas długotrwałego leczenia dożylnego i wymaga uzupełnienia.

Może być spowodowana urazem chirurgicznym nadnercza, jego uszkodzeniem lub usunięciem, wylewem krwawym do nadnercza lub nagłym zapotrzebowaniem na kortykoidy, np. w rozległych obrażeniach ciała, oparzeniach, ciężkich infekcjach.

Objawy. Objawy ostrej niewydolności nadnerczy to: niewydolność krążenia, sinica lub bladość, ochłodzenie powłok, spadek ciśnienia tętniczego krwi, szybkie, nitkowate tętno, zaburzenia oddechowe oraz świadomości. Mogą im towarzyszyć bóle brzucha, wymioty i biegunka. W surowicy krwi stwierdza się małe stężenie kortyzolu, a duże ACTH, w jonogramie krwi duże stężenie potasu, a małe sodu

-1. Sód. Ogólna zawartość sodu w ciele dorosłego wynosi około 105 g, z czego l/3 znajduje się w kościach. Zapotrzebowanie podstawowe wynosi 1-2 g na dobę. Dowóz w pokarmach może sięgać 15 g, nadmiar jest wydalany z moczem (zwykle 5 g w litrze). Prawidłowe poziomy w surowicy wynoszą dla sodu 132-142 mmol/1, a dla chloru 98- -106 mmol/1.

NIEDOBÓR SODU: a. PRZYCZYNY. Niedobór występuje zwykle, gdy tracone są sole przy zachowanej prawidłowej podaży płynów. Ma to miejsce podczas wymiotów, biegunki, w wysokiej przetoce czy drenażu jelita, w niedrożności itp. Nadmierne pocenie – szczególnie wyrównywane przetaczaniem 5% glukozy (jak to czasem robią położnicy).

Indukcja. Może ją komplikować pełny żołądek. Konieczna bywa szybka indukcja za pomocą małej dawki leku wprowadzającego, normalnej dawki sukcynyłocholiny z zastosowaniem ucisku chrząstki pierścieniowatej.

Podlrzymywanie anestezji. Dobrze tolerowane są: podtlenek azotu, tlen, leki zwiotczające i wentylacja IPPV. Równie dobrze znoszony jest cyklopropan, który nie powoduje dalszego spadku ciśnienia. Może on być przydatny u krwawiących pacjentów do czasu uzupełnienia objętości krwi, ale przedłużone podawanie we wstrząsie może być szkodliwe, gdyż wśród innych następstw zmniejsza on przepływ nerkowy. Halotan z tlenem trzeba stosować bardzo ostrożnie, gdyż może nasilać hipotensję, ma jednak' tendencję do zwiększania przepływu nerkowego i mózgowego. Eter jest również przydatnym środkiem anestetycznym we wstrząsie. W płytkich okresach anestezji eterem utrzymuje się dobre ciśnienie tętnicze, co związane jest z jego działaniem adrenergicz- nym. Anestezja chroni mózg przed uszkodzeniem podczas wstrząsu.