a) próbki krwi użytej do krzyżówki przed transfuzją, b) pozostałości krwi w butelkach używanych do transfuzji, c) próbki krwi pacjenta (10 ml) pobranej w 3 godziny po odczynie, umieszczonej w suchej i sterylnej butelce, za pomocą sterylnej igły i strzykawki dodatkowe 2 ml pobiera się do szczawianowej butelki,

d) próbki moczu. Leczenie ciężkich powikłań poprzetoczeniowych: 1) przerwać przetaczanie, 2) podać dużą dawkę sterydów, by zahamować reakcję antygen-przeciwciało, 3) podać dożylnie płyny – krystaloidy, 4) podać tlen, by zwalczać objawy przecieku śródpłucnego, 5) stymulować diurezę, by płukać nerki, 6) sprawdzić równowagę kwasowo-zasadową, 7) transfuzja wymienna, 8) w krytycznych przypadkach – krążenie pozaustrojowe. Leki anty- histaminowe mogą być wskazane we wczesnych stadiach, ale czasem powodują hipotensję.

drożność porażenną lub alkalozę metaboliczną, których nie można opanować rutynowym leczeniem. Rozpoznanie można potwierdzić przez: a) oznaczenie poziomu potasu w surowicy – który może być prawidłowy, mimo śródkomórkowego niedoboru, b) zmiany w EKG świadczące o śródkomórkowym niedoborze potasu występują: obniżenie odcinka ST, obniżenie, rozszerzenie lub odwrócenie załamka T, przedłużenie odstępu PR i QT, pojawienie się załamka U, c) stwierdzenie poprawy po leczeniu.

-1. OTWARTA PRZEZ MASKĘ. W ciągu pierwszych 80 lat wykonano z powodzeniem wiele milionów anestezji z użyciem tej metody, która nie powinna być obecnie całkowicie wykreślona. Do wprowadzenia można użyć eteru dwuwinylowego (vines- then), mieszaniny anestetycznej z tym eterem lub halotanu, a następnie eteru dla podtrzymania anestezji, pod warunkiem uprzedniego podania atropiny.

ALBUMINY LUDZKIE. Preparat dostępny, ale bardzo drogi. Mogą być wskazane w intensywnej opiece w określonych przypadkach z niskim poziomem białka w surowicy. Szybkie przetoczenie białkowej frakcji osocza może powodować hipotensję74. Frakcję

stu objętości krwi. Szybkość przetaczania 1-2 ml/kg na godzinę. Objawy: a) ucisk w klatce piersiowej, b) kaszel, c) duszność, d) sinica, e) przepełnienie żył szyjnych, f) tachykardia, g) trzeszczenia u podstawy płuc, h) obrzęk płuc, i) wzrost OCŻ.

-3. W OKRESIE POOPERACYJNYM. Dawka środka analgetycznego powinna być tak dobrana, aby przy dobrej analgezji chory nie był zbyt śpiący. Przynajmniej raz na godzinę należy prowadzić fizykoterapię oddechową, polegającą na głębszym oddychaniu połączonym z odkrztuszaniem. Czynność ta może być mniej bolesna, gdy zastosuje się podtrzymujący brzuch pas Barlowa40. Zadaniem pielęgniarek jest ciągłe zachęcanie chorego do głębszego oddychania, co zapobiega biernemu przekrwieniu płuc. Fizykoterapię najlepiej prowadzić w niedługim czasie po podaniu środka analgetycznego przytrzymywanie brzucha rękami podczas kaszlu zmniejsza ból. Dobre działanie przeciwbólowe ma mieszanina podtlenku azotu i tlenu (50:50), umożliwiając efektywne odkasływanie, co udowodniły pomiary pojemności życiowej41. W tym samym celu można stosować trójchloroetylen42. Lepkość wydzieliny oskrzelowej zmniejsza się przez odpowiednie nawilżanie, np. przez godzinne stosowanie aerozolu wodnego43.

Jest to zespól objawów spowodowanych nadmiernym wytwarzaniem steroidów nadnerczowych, przede wszystkim glikokortykosteroidów. Przyczyną jest najczęściej rak lub gruczolak kory, który działając autonomicznie, wytwarza i wydziela w nadmiarze kortyzol niezależnie od przysadkowego ACTH. Przyczyną tego zespołu może być również przerost kory, wywołany długotrwałym podawaniem leczniczym steroidów lub ACTH oraz ektopiczne wytwarzanie ACTH przez niektóre nowotwory płuc, oskrzeli, nerki oraz rdzenia nadnerczy (11, 22).

Dawkowanie. Dożylnie 10 Ó00 -15 000 j. Domięśniowo 25 000 j. z 0,5% prokainą. 15-20 minut po podaniu należy oznaczyć czas krzepnięcia. Ponieważ stabilność heparyny zmniejsza się przy pH 5, nie należy podawać jej w roztworze glukozy, lecz zawsze w roztworze fizjologicznym NaCl lub w płynie Hartmanna, których pH jest wyższe od 66a. Podawanie heparyny może wywołać odczyn gorączkowy, krwotok, trombo« cytopenię, przemijające łysienie.

Pewnym postępem w poszukiwaniu nie znanego czynnika uszkadzającego wątrobę są wyniki prac doświadczalnych wykonanych na młodych myszach. Wszczepiono im dootrzewnowo hodowlę wirusa REO 3, który wywoływał zmiany zapalne w wątrobie i drogach żółciowych z następczym ich zarastaniem. Przeprowadzone następnie badania serologiczne niemowląt z n.d.ż. wykazały obecność przeciwciał przeciwko temu wirusowi u 68% chorych. Takie same przeciwciała stwierdzono u 52% niemowląt z noworodkowym zapaleniem wątroby (n.z.w.), którego przyczyny nie udało się wcześniej ustalić (37).

Zaburzenia czynności kory nadnerczy bywają pierwotne i wtórne. Pierwotna niewydolność kory nadnerczy. Jest to najczęściej choroba Addisona (cisawica). U dzieci jest ona rzadziej obserwowana niż u dorosłych. Jej przyczyną może być brak lub niedorozwój wrodzony nadnerczy, zniszczenie nadnerczy w wyniku schorzeń autoimmunizacyjnych lub gruźlicy, wylew krwawy do nadnercza.

Zespół „śliwkowego brzucha” (prune belly syndrome)158. Jest to stan, w którym wrodzone niewykształcenie (agenezja) przednich mięśni brzucha powoduje jego pomarszczenie i pofałdowanie, połączone z nieprawidłową budową układu moczowego i niejednokrotnie z innymi wadami wrodzonymi zwykle spotykany u mężczyzn. Słaba warstwa mięśni upośledza zdolność do kaszlu i usposabia do powikłań oddechowych po anestezji.

LABORATORYJNE. Wzrost poziomu mocznika we krwi, hemoglobiny, hematokrytu, białek osocza. Wysoki ciężar właściwy moczu ze zmniejszeniem objętości. Podwyższona osmolalność osocza powyżej 300 mosm/kg.

LECZENIE. Straty wyższe od normalnych powinny być uzupełniane w ilościach równoważnych, plus dzienne zapotrzebowanie. W niektórych przypadkach (np. przetok jelitowych) konieczne jest czasami podanie nawet 6 1 płynów dziennie.

-2) kobiet z Rh minus w wieku rozrodczym, 3) matek dzieci z chorobą hemolityczną, 4) dzieci z chorobą hemolityczną. Przy przetaczaniu bez żadnych badań wstępnych niezgodność w grupach AB0 występuje tylko w jednym na trzy przypadki48.

Konserwowanie krwi kwaśnym roztworem cytrynianu w glukozie (ACD) powoduje zmniejszenie zawartości 2,3-dwufosfoglicerynianu, a po 14 dniach jego całkowite zniknięcie43, co powoduje przesunięcie krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny w lewo. Przetoczenie krwi może powodować alkalozę na skutek metabolizowania cytrynianu. Krew konserwowana glukozą z cytrynianem i fosforanem zachowuje 2,3-DPG, ale może zwiększać agregację płytek50. Zamrażanie jest najlepszą metodą przechowywania krwi51.

LEKI CIŚNIENIOWE (presyjne). Leki adrenergiczne podawane dożylnie, zwykle w ciągłej kroplówce, odgrywają niewielką rolę w leczeniu wstrząsu. Wszystkie one zmniejszają przepływ krwi przez korę i rdzeń nerek. Wyjątek stanowi noradrenalina zmniejszająca przepływ tylko przez korę89. Doraźnie można podać dożylnie pojedynczą dawkę 1 mg metaraminolu.

U dzieci występują rzadko. Do łagodnych należy torbielakogruczolak cystadenoma. Opisywano również guzy pochodzenia naczyniowego: haemangioendothelioma. Do

złośliwych, które występują częściej niż łagodne, należy gruczolakorak oraz rak pochodzący z komórek wysp trzustkowych (islet celi carcinoma). Rzadziej spotykany jest torbielakogruczolakorak i mięsalc. Wyodrębniono dziecięcą postać raka trzustki (pancreatoblastoma) dającego lepsze rokowanie w porównaniu z rakiem występującym u dorosłych (29).

Dziedziczna pęcherzyca urazowa (epidermolysis bullosa)102. Opisana po raz pierwszy w r. 187 9163. Jest to rzadka choroba dziedziczna, opisana także przez Koebnera w r. 1886, charakteryzująca się tworzeniem się pęcherzyków i pęcherzy w odpowiedzi na uraz. Postać prosta dotyczy tylko skóry, nie powoduje zbliznowaceń i nie ma większego znaczenia dla anestezjologa. Postać dystroficzna dotyczy skóry i błon śluzowych. W przebiegu gojenia powstaje tkanka bliznowata i nierzadkie są wtórne infekcje. Ponieważ pęcherzyca urazowa może wystąpić u chorych z nierozpoznaną porfirią, lepiej jest unikać podawania barbituranów104. Chorzy są często leczeni sterydami.