b. Przenikające z tkanek płyny nie poprawią jego nawodnienia i chory przejdzie w niewydolność krążenia obwodowego. Objętość krwi przeciętnego człowieka wynosi 5 1.

Wstrząs może być spowodowany przez ubytek płynów ustrojowych, np. a) osocza, elektrolitów w oparzeniach lub urazie, b) utratę wody. 2. NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA POCHODZENIA OŚRODKOWEGO, np. zawał serca, zator płucny.

-3. NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA OBWODOWEGO: a. Niewydolność hormonalna, np. kory nadnerczy. b. Analilaksja (anaphylaxis – gr. – przeciwieństwo profilaktyki, czyli „wystrzegania się”), termin ukuty przez C. R. Richeta, laureata Nagrody Nobla z r. 1913. Anafi- laksja (klasycznie rozumiana) to reakcja na obce białko. Występuje w ciągu paru minut po ekspozycji i charakteryzuje się: świądem, pokrzywką, dusznością, świstem oddechowym, utratą świadomości, nudnościami i wymiotami. Występują również: rzężenia drobno- i grubobańkowe w płucach, hipotensja, sinica, zaczerwienienie lub bladość twarzy. Leczenie może się składać z: podania adrenaliny (domięśniowo lub podskórnie) w dawce do 0,5 ml roztworu 1 : 1000, kontroli wentylacji płuc i usuwania wydzieliny, kroplówki dożylnej, zawierającej wazopresory i kortykosterydy0. Leki antyhistaminowe trzeba dawkować ostrożnie, bo pogłębiają rozszerzenie naczyń.

c. Uraz tkanek. Toksyczne produkty autolizy tkanek łub infekcji są z obszaru uszkodzenia wchłaniane do krążenia. Uszkadzają one śródbłonki kapilar, powodując ucieczkę płynów do przestrzeni międzykomórkowych, hipowolemię, hipotensję i niewydolność nerek (zmniejszona filtracja kłębkowa). Pobudzenie układu współczulno-nadnerczowego pomaga skompensować ten stan przez skurcz naczyń, obkurczenie śledziony, stymulację rńięśnia sercowego. Zmniejsza się krążenie obwodowe, kończyny stają się blade i chłodne. Pozwala to lepiej zaopatrywać w krew narządy o życiowym znaczeniu. Jeśli sytuacja pogarsza się, zmniejsza się powrót żylny, spada rzut serca, a za nim ciśnienie tętnicze. Należy pamiętać, że ten spadek ciśnienia nie jest zwiastunem wstrząsu, jest raczej oznaką tego, że krążenie nie jest już w stanie podołać narastającemu zagrożeniu. Niewydolność nerek może być spowodowana przez te same toksyny, działają tu one na nabłonek nerek.

d. Wstrząs endotoksyczny’’, bakteryjny. Septyczna infekcja, spowodowana zwykle przez bakterie Gram-ujemne (np. E. coli), może powodować ostrą hipotensję, oligurię i zmniejszenie przepływu obwodowego. Stan ten może się ujawniać w sposób ostry, w ciągu paru godzin. Leczenie składa się z dożylnych infuzji płynów, z antybiotyków, kortykosterydów8 i wyrównania równowagi kwasowo-zasadowej. (Patrz także: Morton