a. Uraz operacyjny może prowadzić do wstrząsu na skutek nagłej impulsacji dośrodkowej, jaką powoduje np. wyłuszczenie w stawie biodrowym, szybkie rozszerzenie szyjki ciężarnej macicy, pociąganie za powrózek nasienny, urazy krocza, ostre wyni- cowanie macicy, pociąganie za pęcherzyk żółciowy lub wpustową część żołądka. Objawy te często się cofają z ustaniem drażnienia. Teoria wygaszania szkodliwych bodźców (anoci-association) G. W. Crile’a (1864-1943) z Cleveland przestała już być podstawą kanonu postępowania3.

b. Działanie sil przeciążenia. Gwałtowne opóźnienia podczas wypadków w kosmosie lub rajdowych lub przyspieszenia (np. wybuch bomby) mogą powodować zatrzymanie krążenia i oddychania bez innego urazu. Mija ono po paru minutach pośredniego masażu serca i stosowania oddechu usta-usta.

Wstrząs może się pogłębiać pod wpływem 1) wadliwej anestezji przedawkowanie leków lub hipoksja mogą spowodować depresję krążenia 2) przeciągania się operacji 3) nieostrożnego obchodzenia się z pacjentem w stanie anestezji. Zmiany metaboliczne we wstrząsie10: 1. Zmniejszone zużycie tlenu.