Nadmiar insuliny jest najczęściej przyczyną (55%) niedocukrzenia u dzieci do 1 r.ż. (2, 4, 9). Etiologia tej postaci hipoglikemii jest nie znana. Może ona występować rodzinnie, również w rodzinach dotkniętych gruczolakowatością wewnątrz- wydzielniczą (1). Uwarunkowana jest nieprawidłowościami anatomicznymi, polegającymi na nadmiernej proliferacji i przeroście wysp trzustkowych i na stałym ich różnicowaniu się z komórek nabłonka przewodów trzustkowych. Zmiany te mogą być rozsiane i obejmować całą trzustkę lub ograniczone do pewnych jej części. Najczęstszą nazwą używaną do określenia zmian rozsianych jest nesidioblastosis, termin wprowadzony przez G. Laidlaw w 1938 r. Stosunek liczbowy komórek hormonalnych jest zbliżony do prawidłowego. Poza nesidioblastozą wyodrębniono również gruczolakowatość trzustki jako zmianę towarzyszącą nadmiarowi insuliny. Nie ma ona charakteru nowotworowego, jak mogłaby to sugerować nazwa, gdyż przerost wysp trzustkowych, dominujący w jej obrazie morfologicznym, dotyczy wszystkich typów komórek hormonalnych bez przewagi którejkolwiek z nich.
Przyczyną hipoglikemii z nadmiaru insuliny może być również ograniczony guz nowotworowy trzustki, którym najczęściej jest gruczolak, zwany wyspiakiem (insu- linoma), występujący częściej u dzieci starszych, aczkolwiek opisywano go również u niemowląt i noworodków (20). Nowotwór ten należy do guzów endokrynologicznych pochodzących z komórek układu APUD.
Często trudno jest w obrazie morfologicznym odróżnić poszczególne postaci zmian, zwłaszcza że zarówno nesidioblastoza, gruczolakowatość, jak i gruczolak mogą występować jednocześnie w tej samej trzustce. Niektórzy uważają nawet, że wszystkie te zmiany są pewnymi odmianami nesidioblastozy (1, 25). Charakterystyczny dla nesidioblastozy proces stałego różnicowania się komórek wysp trzustkowych z nabłonka przewodów trzustki jest również typowy dla płodowego rozwoju wysp (23). Nesidioblastozę można by więc traktować jako część normalnego dojrzewania komórek wysp. U dzieci wyspy stanowią 20% trzustki w porównaniu z 2% u dorosłych (28).
