Historia. Występowanie pooperacyjnych powikłań płucnych przez wiele lat po wprowadzeniu anestezji chirurgicznej przypisywano zapaleniu płuc, spowodowanemu, jak sądzono, drażnieniem oskrzeli i tkanki płucnej gazami i parami środków anestetycznych. Pooperacyjną niedodmę płuc opisał już w r. 1850 Sir William Gairdner z Glasgow17. Powikłania płucne występują z równą częstością po anestezji, co po analgezji przewodowej, jak stwierdził znakomity chirurg, J. von Mikulicz-Radecki (1850- 1905) wkrótce po wprowadzeniu analgezji przewodowej do kliniki w r. 1900. W r. 1908 koncepcja niedodmy jako przyczyny płucnych powikłań pooperacyjnych powraca znowu za sprawą angielskiego lekarza, W. Pasteura18. W r. 1925 zwrócono uwagę na znaczenie zachłyśnięcia i jego leczenie za pomocą bronchoskopu10, a w dwa lata później zaobserwowano fakt zmniejszenia się pojemności życiowej płuc po operacjach brzusznych19. Wykazano, że przyczyną odcinkowej niedodmy jest wchłonięcie powietrza z obszaru tkanki płucnej poza miejscem niedrożności, z następczym rozwijaniem się zakażenia20. W r. 1930 stwierdzono, że przyczyną często występującego niedotlenienia po operacjach brzusznych jest zaburzający oddychanie ból21, Problem pooperacyjnych powikłań płucnych w znacznym stopniu został wyjaśniony w r. 1933 przez amerykańskiego ftyzjatre, D. S. Kinga, który przez dwa lata badał ten problem w Massachusetts General Hospital22.

W czasie wojny 1939-1945 zaobserwowano, że pooperacyjne powikłania płucne są częstsze u ludzi palących tytoń23. Szczególny zespół, spowodowany zachłyśnięciem kwaśną treścią żołądkową, opisał Mendelson24 jako tzw. zespół Mendelsona. Problem mokrego płuca dyskutowano już w r. 1945 sugerując, że ból będący jedną z przyczyn jego występowania może z powodzeniem leczyć blokadą nerwów międzyżebrowych25. Zespół zmian patologicznych i objawów klinicznych w tzw. mokrym płucu nazywa się dzisiaj zespołem niewydolności oddechowej dorosłych (adult respiratory distress syndrome – ARDS)2a.

W r. 1953 u chorych z dużą ilością wydzieliny w oskrzelach polecano przed i po operacji inhalacje z izoprenaliny, drenaż ułożeniowy i okłepywanie klatki piersiowej27. Poglądy na problem powikłań oddechowych porządkuje napisana przez A. R. Anscom- be’a książka pt. Pulmonary Complications oi Abdominal Surgery (London: Lloyd-Luke, 1967), opisująca zastosowanie spirometru w badaniu wydolności oddechowej po operacjach brzusznych. Zaburzenia stosunku wentylacji do perfuzji, prowadzące do odcinkowego wyłączenia tkanki płucnej z prawidłowej wentylacji28 oraz do zamykania się oskrzelików20 uważane są dzisiaj za najważniejsze przyczyny niedotlenienia. (Patrz także: Morton J., Anaesth. Int. Care, 1975, 3, 239 Johns Hopkins Hosp. Buli., 1909, April, str. 125).